Patlamadan Korunma Dokümanı (PKD) ; 20/6/12 Tarihli, 6331 Sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu Kapsamında 30.04.2013 tarih ve 28633 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkındaki Yönetmelik” madde 10’u gereğince; patlayıcı ortam oluşması ihtimali bulunan işyerleri tarafından hazırlanması yasal olarak zorunludur.

PKD (ATEX 153) yasal zorunluluk olarak yanıcı, parlayıcı gaz, buhar veya toz bulunduran tüm firmalarda hazırlanması gereken ve Bakanlık İş Teftiş Kurulu denetimleri incelemesinde müfettişlere gösterilmesi zorunlu olan bir belgedir. “Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkındaki Yönetmelik” gereğince zorunlu hale gelen Patlamadan Korunma Dokümanı, hazırlanmaması durumunda cezai işlem uygulanır.

Exproof İngilizce explosion proof kelimelerinin kısaltılmışından gelmektedir. Patlamaya dayanıklı terimi, patlamaların meydana gelmesini engelleyebilen ve meydana geldiklerinde patlamalara dayanabilen elektrikli ve elektriksiz ekipmanları tanımlar. Patlamaya dayanıklı olarak işaretlenmiş bir elektrikli ürün, bu ürünün, içinde meydana gelebilecek belirli bir gaz veya buharın patlamasına dayanabilecek durumda bir aparata sahip olduğu anlamına gelir. Ayrıca, mahfazayı çevreleyen belirli bir gaz veya buharın kıvılcımlar, parlamalar veya içindeki gaz veya buharın patlaması ile tutuşmasını önleme özelliğine sahiptir ve çevredeki yanıcı bir atmosferin tutuşmayacağı bir dış sıcaklıkta çalışır. (Ulusal Yangından Korunma Derneği (NFPA) ABD uyarınca, Ulusal Elektrik Yasasının 70 No'lu Standardı, 100. Maddesi uyarınca.)

Patlamaya dayanıklı bir ürün, genellikle, bir parlama veya patlama içerecek şekilde tasarlanmış ve yapılmış, dökme alüminyum veya paslanmaz çelikten yapılmış bir çerçeveye yerleştirilmiştir. Bir patlamaya dayanıklılık derecesini yerine getirmek için, bir mahfaza, mahfazasından kaynaklanan herhangi bir patlamayı içermeli ve mahfazasının içindeki kıvılcımların, onu çevreleyen havadaki buharları, gazları, tozu veya lifleri tutuşturmasını önlemelidir.

Exproof ekipman genellemesinin doğru ifadesi Ex ekipmandır. Çünkü farklı koruma tiplerine ait ex ekipmanlar farklı tekniklerle patlamanın engellenmesini sağlar;

Örneğin Ex d- Alevsızdırmaz muhafaza mekanik bir koruma sağlarken; Ex i- Kendinden emniyetli koruma tipi; elektriksel bir koruma sağlamaktadır.

IECEx  sistemi uluslararası laboratuvarlar tarafından patlayıcı ortamlarda kullanılması amaçlanan ekipman ve hizmetlerin güvenlik seviyelerini koruyarak karşılıklı tanınması amacı ile 2003 yılında kurulmuştur.

IECEx  sistemi, IEC standartları gibi uluslararası standartların kullanımına dayanmaktadır. Tehlikeli (patlayıcı) Ortamlarda Kullanıma Yönelik Ekipmanlara İlişkin Standartlara Sertifikasyon için Uluslararası Elektroteknik Komisyonu Sistemidir.

IECEx  sistemi aşağıdakileri içerir:

• IECEx Onaylı Ex Ekipman Şeması.
• IECEx Sertifikalı Servis Hizmetleri Programı. (Ex Ekipman onarım servisi)
• IECEx Uygunluk İşareti Lisanslama Sistemi.
• Personel Yeterliliklerinin IECEx Sertifikasyonu (CoPC).

ATEX , Avrupa Birliği hukuku tarafından yönlendirilirken, IECEx   gönüllü bir programdır. Ancak uluslararası bir değerlendirme sağlaması nedeni ile oldukça tercih edilir ve avantaj sağlar. Bir diğer avantajı ise sertifikasyon sürecini marka ve ürünler için çok daha hızlandırmaktadır. Üretici için maliyete de destek sağlar ve ürünlerin güvenilirliğini arttırır. Özellikle dünya ticaretinin görüldüğü ve içinde bulunduğumuz teknolojik çağda ortak bir güvenlik anlayışının oluşması zorunludur.

Üye ülkeler ise ticarete yön veren pek çok ülkeden oluşur. Bunlardan bazıları;

Japonya, İngiltere, İtalya, Hindistan, Rusya, Amerika, Kore, İsviçre, Çin, Hollanda, Kanada gibi pek çok ülke IECEx 'e gönüllüdür.

Patlamadan Korunma Dokümanı (PKD) uzman ve ehil kişilerce hazırlanmalıdır. Bu şartlar; ATEX 153 direktifi EK-2 Madde 2.8’de tanımlanmıştır:

“2.8. Patlayıcı ortam oluşabilecek bölümleri bulunan işyerlerinde; faaliyete başlanılmadan önce bütün işyerinin patlama yönünden güvenliğinin sağlandığı kanıtlanacaktır. Patlamadan korunmayı sağlamak için bütün koşullar yerine getirilir. Patlama yönünden güvenliğin sağlandığının kanıtlanması, patlamadan korunma konusunda eğitim almış ve/veya deneyimli ehil kişilerce yapılır.”

Ehil kişi tanımı ise PKD hazırlanırken referans alınan EN 60079-10-1:2021 standardında aşağıdaki gibi tanımlanmıştır:

“4.6. Personelin yetkinliği

Alan sınıflandırması, alevlenebilir maddelerin özelliklerinin, gaz/buharın dağılma prensiplerinin ve havalandırmanın yapısını anlayan ve söz konusu tesisin proses yönlerine aşina olan kişiler tarafından yapılmalıdır.

Bu durum, elektrik ve makina mühendisleri gibi diğer teknik mühendisler için ve alan sınıflandırma prosesinin bir parçası olan ve bu proses üzerinde bir etkisi olan, güvenlikle ilgili özel sorumluluklara sahip personel için yararlı olabilir. Personelin yetkinliği, alan sınıflandırmasının gerçekleştirilmesi için kullanılan yöntem ve tesisin yapısı ile alakalı olmalıdır. Gerektiğinde personelin düzenli ve sürekli bir eğitime tabi tutulması tavsiye edilir.

NOT-1: Yetkinlik, milli düzenlemeler veya standartlar veya kullanıcı gereksinimleriyle alakalı bir eğitim ve değerlendirme programına göre gösterilebilir.

NOT 2- Yeterlilik unsurları, çeşitli personel belgelendirme şemalarında kapsanmaktadır” (NOT-2 standardın 2021 versiyonunda eklenmiş olup; IECEx, EXAM gibi uluslararsı kabul görmüş belgelendirme şemalarını kapsamaktadır.)

Eğitim ihtiyacını iki yönlü olarak ele almalıyız. Birincisi PKD yi hazırlayan personel; ikincisi ise patlayıcı ortamda görev yapan personel.

Patlayıcı ortam ihtiva eden alanlardaki personelin eğitim ihtiyacı; “Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkındaki Yönetmelik” Ek-2 Md.1.1 ‘de tanımlanmıştır:

“1.1. Çalışanların eğitimi

İşveren, patlayıcı ortam oluşabilen yerlerde çalışanlara, patlamadan korunma konusunda yeterli ve uygun eğitimi sağlar.”         

Burada bahsedilen “uygun” eğitimlerin de tanımlanması aşağıdaki gibidir;

• Çalışan tüm personele ATEX direktifi kapsamında patlamanın riskleri ve statik elektrik, mekanik kıvılcım gibi tutuşturucu Kaynakların bertaraf yöntemleri
• Exproof (ex ekipman) ekipman seçim ve montajı yapan personele EN 60079-14 standardı kapsamındaki uygun eğitim
• Exproof (ex ekipman) muayenesi ve bakımı yapan personele EN 60079-17 standardı kapsamındaki uygun eğitim
• Exproof (ex ekipman) tamir ve onarımı yapan personele EN 60079-19 standardı kapsamındaki uygun eğitim

Bu eğitimleri aşağıda tanımlanan personelin alması gerekmektedir.

• İşetmeden sorumlu kişiler,
• İşletmede çalışan Beyaz Yaka ve Mavi Yakalar,
• Bakım ve onarım ekipleri
• İSG uzmanları
• Taşeronlar

PKD hazırlayan personelin alması gereken ve IECEx Eğitim şemasında tanımlanan Unite 001 ve Unite 002 eğitimlerini;

• Proses bilgisine sahip mühendis veya alanında ilgili İSG uzmanı olan teknik personel
• İşletmenin çalışanı olan ve patlayıcı ortam oluşan alanlarda çalışan personel
• Daha öncesinde Patlamadan Korunma Dokümanı (PKD) hazırlayan veya hazırlanmasında görev almış teknik personel

Patlamalardan Korunma için ilk olarak yapılması gereken patlayıcı ortam oluşması ihtimali bulunan işyerleri “Patlamadan Korunma Dokümanı” hazırlanmasıdır.

PKD hazırlanmasının akabinde işletmede tehlikeli alanlar belirlenir ve işletmenin şartları ile prosesin uygunluğuna göre alınması gereken organizasyonel önlemler, teknik önlemler ve risk değerlendirmeleri çalışmaları sunulur. Bu çalışmalara uyulması ve iyileştirmelerin yapılması ile işveren işletmesinde patlayıcı ortam oluşmasını önlemiş olur.

EN 1127-1 standardında tanımlanan tüm Tutuşturucu Kaynakların bertarafı hem organizasyonel hem de teknik tedbirlerin beraber uygulanması ile gerçekleşebilmektedir.

EN 1127-1 standardında tanımlanan 13 Tutuşturucu Kaynak aşağıda belirtilmiştir;

• Sıcak yüzeyler
• Alevler ve sıcak gazlar (sıcak parçacıklar dâhil
• Mekanik olarak oluşan kıvılcımlar
• Elektrikli cihazlar
• Kontrolsüz elektrik akımları ve katodik korozyon koruması
• Statik elektrik
• Yıldırım
• Radyo frekans (RF) elektromanyetik dalgaları (104 Hz’den 3x1011 Hz’e kadar)
• Elektromanyetik dalgalar (3x1011 Hz’den 3x1015 Hz’e kadar)
• İyonlaştırıcı radyasyon
• Ultrasonik ses dalgaları
• Adyabatik sıkışma ve şok dalgaları
• Egzotermik tepkimeler (tozların kendiliğinden tutuşması dâhil)

Patlamadan korunmanın temel amacı patlama üçgeninde yer alan parametrelerin en az birinin ortadan kaldırılmasına dayanmaktadır. Tutuşturucu Kaynak bertarafı bu adımlardan bir tanesinin kaldırılması için en önemli unsurdur.

TS EN IEC 60079-10-1 :2021 ve CEI 31-35; Patlayıcı Gaz Ortamları Sınıflandırması

TS EN 60079-10-2 :2015; Yanıcı Toz Atmosferler için Ortam Sınıflandırması

IEC 60079-14; Patlayıcı ortamlarda kullanılan- bölüm 14: Elektriksel tesislerin tasarımı, seçimi ve monte edilmesi,

IEC 6007917; Patlayıcı gaz ortamlarında kullanılan elektrikli cihazlar bölüm 17-Tehlikeli alanlarda (maden kuyuları dışında) elektrik tesislerinin muayenesi ve bakım Esasları

Aynı zamanda uluslararası kabul görmüş İtalyan, İngiliz ve Amerikan Standartları da bu eğitimin bir parçasıdır.

Patlamadan Korunma Dokümanını (PKD) hazırlamak isteyen kişiler güncel standartlara uygun olarak IECEx (uluslararası geçerliliği olan eğitim katılım belgesi ve yetkinlik belgesi) ve ATEX 2014/34/AB (ATEX 114) direktifi kapsamı ile ATEX 153 direktifi kapsamını içeren ATEX sertifikalarını almalıdırlar. Aynı zamanda patlayıcı ortam ihtiva eden tesislerde tecrübe sahibi olduğunu da kanıtlaması gerekmektedir.

PKD (ATEX 153); yanıcı, parlayıcı gaz, buhar veya toz bulunduran tüm ticari işletmelerde hazırlanması gereken ve işletmede bulunması yasal zorunlu olan bir belgedir.

Örnek oluşturması adına aşağıdaki işletmeler kapsam dahilindedir.

Tütün Fabrikaları, Çimento Fabrikaları, Termik Santraller, Un Fabrikaları, Nişasta Fabrikaları, Şeker Fabrikaları, Yağ Fabrikaları, Solvent Kullanılan Tüm Prosesler, Lpg Gaz Dolum, Depolama Ve Satış, Akaryakıt Ve Lpg Rafinerileri, Fuel Oil , Motorin Tankları, Akü Odaları, Doğal Gaz, Lng Hatları, Propan Hatları

Patlamadan Korunma Dokümanı (PKD) içerisinde asgari olarak aşağıdaki bilgiler yer almalıdır.

• İş Yeri Bilgileri
• İş Yerindeki Proseslere Ait Bilgiler (Proses Akış Şemaları, P&Id’ler, Sıcaklık Basınç Değerleri Vs)
• Patlayıcı Ortam Oluşmasına Sebep Olan Kimyasalların Özellikleri
• Proses Ekipmanına Ait Bilgiler
• Havalandırma Kriterleri (Doğal, Açık, Kapalı, Lokal, Engellenmiş, Vs)
• Tutuşma Kaynaklarının Değerlendirilmesi
• Gaz/Buhar Karakteristikleri, Hesaplamaları
• Akü alanları için; EN 62485-2 standardının uygulanması,
• Patlayıcı ortam risk değerlendirmesinin yapılması,
• İyi Uygulama Örnekleri Tavsiyeler
• Teknik Ve Organizasyonel Önlemler
• Zone İçerisinde Kalan Ekipmanların Ex Sertifikaları
• Zone Sınıflandırmada Kullanılan Yöntem Ve Yaklaşımlar
• Zone Haritası
• Zone haritalarının çıkarılması sonrası Exproof elektriksel ekipmanların listelenmesi ve hesaplanan Zone’lara Ex Kategorilerinin uygunluğunun değerlendirilmesi

IECEx  eğitimi sonrası personel yeterliliklerinin sertifikasyonu, ilk uluslararası geçerli uygunluk değerlendirme programını (scheme) sunmaktadır. Personel yeterliliği; tasarım, seçim, montaj, Ex ekipmanının bakımı, kontrolü, denetimi, revizyonu ve onarımını kapsamaktadır.

IECEx  eğitimi için ilk gereklilik personel yeterliliğidir. CoPC (Certificate of Personnel Competency) veya patlayıcı ortamlarda çalışmaya uyum sağlanması belgelendirmesi EFOC (Ex Facility Orientation Certificate) belgelendirilecek olan personelin bilgi ve becerilerinin tam değerlendirilmesini gerektirir. IECEx  eğitimi, yetki belgesi alabilmek için ön şarttır.

Bu değerlendirmeler;

Eğitim, yazılı sınav, uygulama sınavları vb. şeklinde yapılmaktadır. Personelin eğitim kayıtları ve sertifikalarıda alacağı eğitimlerde belgelendirme öncesi önem arz etmektedir.

Avrupa Komisyonu tarafından yetkilendirilmiş bir onaylanmış kuruluş olan ExNB; aynı zamanda ‘ExAM’ adı ile oluşturulan ‘personel belgelendirme şeması’ ile EN 17024 (personel belgelendirmesi yapan veya yapmak isteyen kuruluşlarda aranan şartları ortaya koymak, yetkinliklerini belgelendirmek, kuruluşun uygulamalarını güvenilir, tutarlı ve karşılaştırılabilir olmasını sağlamak için hazırlanmış bir uluslararası standarttır) Personel Belgelendirme akreditasyonuna sahip olarak atanmıştır. Bu yeterlilik şemasında EN 17024 Personel Belgelendirmesi standartları şartları uygulanır. Standardın gereği olarak kişilerin belli bir süre genellikle 5 yıl içinde yeterliliklerinin devam edip etmediği, belirlenen prosedürler ile kontrol edilir.

TSI (Tech Skills International) ; IECEx  tarafından personel belgelendirme üzerine yetkilendirilmiş bir uygunluk değerlendirme kuruluşudur. IECEx  CoPC (Certificate of Personnel Competency) belgesinin global tanınırlığı mevcuttur.

ExTEC; IECEx  CoPC sınavlarını yapabilmesi için TSI firması tarafından sınav merkezi olarak yetkilendirilmiştir.

Belgelendirilecek kişiler için yeterlilik birimleri belirlenmiştir.

Kişilerin ISO/IEC standartlarına göre bir CoPC (Certificate of Personnel Competency)  veya EFOC  (Ex Facility Orientation Certificate) verildiğini sertifikada belirtmek önemlidir.

Belgelendirilecek personeller ayrıca IEC 60079 (Patlayıcı Gaz Ortamlarında Kullanılan Elektrikli Cihazlar) standartlarına göre değerlendirilirler. IECEx  yetkinliği başlığı altında 11 adet ünite mevcuttur ve personel kendi faaliyet alanına ve tecrübesine uygun olan modülü seçmelidir.

Yetkinlik için mevcut olan IECEx  CoPC Ünitleri aşağıdaki şekildedir;

Ünite Ex 000: Tehlikeli bölge olarak sınıflandırılmış bir sahaya girmek için temel bilgiler ve farkındalık. (IEC 60079-0)

Ünite Ex 001: Muhtemel patlayıcı ortamlarda patlamaya karşı korumanın temel ilkeleri (IEC 60079-0)

Ünite Ex 002: Tehlikeli alanların sınıflandırılması. (IEC 60079-0, IEC 60079-10-1, IEC 60079-10-2)

Ünite Ex 003: Ex Ekipman ve kablolama seçim, montaj kriterleri (IEC 60079-0, IEC 60079-10-1, IEC 60079-10-2, IEC 60079-14)

Ünite Ex 004: Patlayıcı ortamlardaki Ex ekipman onarımı (IEC 60079-0, IEC 60079-10-1, IEC 60079-10-2, IEC 60079-14, IEC 60079-17)

Ünite Ex 005: Ex ekipman büyük bakım ve tamiri (IEC 60079-0, IEC 60079-19)

Ünite Ex 006: Patlayıcı ortamlarla ilişkili veya elektrik tesisatlarının test edilmesi (IEC 60079-0, IEC 60079-10-1, IEC 60079-10-2, IEC 60079-14)

Ünite Ex 007: Patlayıcı ortamlarla ilişkili elektrikli tesisatların görsel ve yakından periyodik muayenesi (IEC 60079-0, IEC 60079-10-1, IEC 60079-10-2, IEC 60079-14)

Ünite Ex 008: Patlayıcı ortamlarla ilişkili elektrikli tesisatların görsel ve detaylı muayenesi

(IEC 60079-0, IEC 60079-10-1, IEC 60079-10-2, IEC 60079-14)

Ünite Ex 009: Patlayıcı ortam muhteva eden yerlerde veya ortam ile ilişkili elektrik tesisatlarının tasarımı (IEC 60079-0, IEC 60079-10-1, IEC 60079-10-2, IEC 60079-14)

Ünite Ex 010: Patlayıcı ortam muhteva eden yerler veya ortam ile ilişkili elektrik tesisatlarının uygunluk kontrol denetimi (IEC 60079 (serisi), IEC 60079-10-1, IEC 60079-10-2, IEC 60079-14, IEC 60079-0, IEC 60079-17, EC 60079-19)

Modül A- Ünite Ex 001

Referans Standartlar; IEC 60079-0

Patlamadan korunma ile ilgili detaylı farkındalık (Gaz ve toz)

Kapsam: Ünite Ex 001 tesis ve makinelerin patlayıcı atmosferlerinde kullanılan teçhizatların ve bu ortamlarla ile ilgili yapılması gereken temel ilkelerini kapsar. Bu eğitim için herhangi bir ön yeterlilik şartı aranmamaktadır. Katılımcılara patlayıcı ortamın nasıl oluştuğu, patlamanın nasıl olduğu ve koruma tiplerinin temel gerekliliklerini tanımlar. Aynı zamanda tutuşma kaynaklarının tanıtılması, kimyasalların yanıcılık özelliklerinin belirtilmesi ve sektördeki uygulamaları örneklenmektedir.

İçeriği:

• 2014/34/AB Direktifi (ATEX 114) tanımı ve kapsamı
• 1999/92/EC Direktifi (ATEX 153) tanımı ve kapsamı
• Yanıcı Kimyasalların özellikleri
• Gaz, toz, buhar ve mistlerin hava ile karışımı sonucundaki oluşabilecek tehlikeleri
• Yanıcı gaz ve buharların alt ve üst patlama limitleri (LFL, UFL)
• Endüstriyel patlamalara sebebiyet veren faktörlerin incelenmesi
• Tutuşma kaynakları ve bu kaynakların elemine edilme yöntemleri
• Ekipman sıcaklık sınıfı ve gruplandırılması
• Tehlikeli alan sınıflandırma
• Zone tanımları (0, 1, 2 ve 20, 21,22)
• Koruma tiplerinin tanımı (Ex ia, Ex ib, Ex d, Ex p, Ex e, Ex m, vs)
• Elektrikli ekipman koruma tipleri
• Elektriksiz ekipman koruma tipleri
• Kombine koruma tipleri
• Ex ekipman etiket okuma
• Yaygın olarak Ex etikette kullanılan sembol ve markalamalar
• Koruma tiplerinin uygun Zone lara göre seçim kriterleri

Eğitim Kapsamındaki Personeller:

• Tüm personeller bu eğitime katılabilir.

Modül B- Ünite Ex 001, 003 ve 006

Referans Standartlar; IEC 60079-0 - IEC 60079-10-2- IEC 60079-10-1 - IEC 60079-14

Patlayıcı ortam sınıflandırmasını yorumlayabilme /montaj/kablolama/elektriksel testler Kapsam: Ünite Ex 001-003-006, patlamaya karşı korumalı ekipman ve kablolama proseslerini oluşturmak için patlamaya karşı koruma prensiplerini kapsar.

İçeriği:

• IECEx Ünite Ex 001 Muhtemel patlayıcı ortamlarda patlamaya karşı korumanın temel ilkeleri
• IECEx Ünite Ex 003 patlamaya dayanıklı ekipman ve kablo sistemi kurulumu (patlamaya karşı korumalı ekipman ve kablo sistemi kurulumu)
• IECEx Ünite Ex 006 tehlikeli alan elektrikli ekipman testi
• Doğru kablolama ve sızdırmanlık elemanı kullanımının önemi
• Kablolama sistemleri, mahfazaya girişler, kablo glend seçimi ve IEC 60079-14 uygulamaları

Eğitim Kapsamındaki Personeller:

• Montaj personeli, Teknisyenler

Modül C- Ünite Ex 001, 007 ve 008

Referan Standartlar; IEC 60079-0 - IEC 60079-10-2 - IEC 60079-17 - IEC 60079-10-1 - IEC 60079-14

Patlayıcı ortam sınıflandırmasını yorumlayabilme /bakım/ görsel, yakından, detaylı muayene& başlangıç, periyodik, numune, sürekli muayene.

Kapsam: Ünite Ex 001-007-008, ilgili standartları temel alan elektrik tesisatlarını, ekipmanı ve kablolama sistemlerini muayenesi ve sürdürülebilirliğini sağlamak için gerekli bilgi ve anlayışını sağlamayı hedefler. Patlayıcı ortamda kullanılan Ex ekipmanda yapılacak olan küçük bir hata dahi ortamı patlatmaya sebep olabilir. Bu tür kazaların önüne geçebilmek ve güvenli çalışmanın sağlanması için; personelin uygun patlayıcı ortam güvenlik bilgisi ve nitelikli teknik önlemlerin alınması gerekmektedir. Ayrıca Ünite 007 temelinde görsel ve yakından muayene; Ünite 008 kapsamında ise detaylı muayene konuları işlenmektedir.

İçeriği:

Ünite 001 kapsamına ilave olarak;

• Exproof alanlarda elektrik tesisatlarını incelemek ve korumak için gerekli bilgi ve uygulamalar konusunda eğitimi,
• IECEx Unit Ex 007 Patlayıcı atmosferlerdeki veya bunlarla ilişkili elektrik tesisatlarının görsel ve yakından muayenesini yapma eğitimi,
• IECEx Unit Ex 008 Patlayıcı atmosferlerdeki veya bunlarla ilişkili elektrik tesisatlarının detaylı muayenesini yapma eğitimi,

Eğitim Kapsamındaki Personeller:

• Muayene yapan Personel/Denetçiler
• Bakım yapan Personel/Denetçiler

Modül D- Ünite Ex 001 ve 002

Referan Standartlar; IEC 60079-0 - IEC 60079-10-2 - IEC 60079-10-1 - IEC 80079-20

Patlayıcı ortam sınıflandırma ve tasarım ile ilgili detaylı bilgi/ tasarım ile ilgili detay mühendislik/ Ex DD (Doğrulama Dosyası)

Kapsamı: Tehlikeli alanlarda sınıflandırma yapabilecek yetkideki personeller için tasarlanmıştır. Temel bilgililerin yanı sıra patlayıcı ortamların tasarımı, konumlandırılması ile

ilgili bilgiler de verilir. Bu eğitimi patlayıcı ortamlarda çalışan mühendisler ve danışmanlar almalıdır.

İçeriği:

Patlayıcı ortamlarda elektrikli ekipmanın güvenli çalışması için temel bilgiler alanların tanımlanması ve denetlenmesi konusunda eğitim

IECEx  CoPC Unit Ex 002 tehlikeli alanların sınıflandırmasını yapmak

• Yanıcı Kimyasalların özellikleri
• Gaz, toz, buhar ve mistlerin hava ile karışımı sonucundaki oluşabilecek tehlikeleri
• Yanıcı gaz ve buharların alt ve üst patlama limitleri (LFL, UFL)
• ZONE belirleme kriterleri
• Zone tanımları (0, 1, 2 ve 20, 21,22)
• IEC 60079-10-1 Standardı ile Muhtemel Tehlikeli Zone hesaplarının anlatımı (Gaz)
• IEC 60079-10-2 Standardı ile Muhtemel Tehlikeli Zone tespitlerinin anlatımı (Toz)
• Endüstriyel patlamalara sebebiyet veren faktörlerin incelenmesi
• Tutuşma kaynakları ve bu kaynakların elemine edilme yöntemleri

Eğitim Kapsamındaki Personeller:

• Patlayıcı ortam Sınıflandırılması yapan mühendisler
• Patlayıcı ortam Sınıflandırılması yapan danışmanlar

Modül E-Ünite Ex 001-005

Referans Standartlar; IEC 60079-0- IEC 60079-19

Patlamadan korunma alanındaki ilgili standartlar hakkında çalışma bilgisi ve anlayabilme / Ölçüm izlenebilirliği ve cihaz kalibrasyonu ilkeleri dahil olmak üzere kalite güvencesine ilişkin temel bilgi.

Kapsam: Ünite Ex 001 ve Ünite Ex 005, hem personel seviyesinde hem de onarımdan sonra uygunluğun kontrolü ve doğrulanması kısmında sorumlu kişiyi kapsar. Operatör için yetkili bileşenleri belirleme ve seçme, ekipmanın revizyonunu / onarımını gerçekleştirmek için onarım spesifikasyonlarını takip etme ve onarım belgelerini tamamlama becerisi gerektirir.

Sorumlu Kişi için, gerekli iş seviyesini belirleme, belgeleme, yapılacak revizyon / onarım için düzenlemeler yapma, tamir edilmiş ekipmanın uygunluğunu doğrulama ve gerekli belgeleri tamamlama becerisi gerektirir.

İçeriği:

• Exproof alanlarda Exproof ekipmanların onarımı, onarımı ve rejenerasyonunu gerçekleştiren Exproof profesyonel personelin eğitimi
• IECEx CoPC Ünite Ex 005 patlamaya karşı korumalı ekipmanın revizyonu ve onarımı

Eğitim Kapsamındaki Personeller:

• Onarım/Büyük Bakım Servis personeli (sorumlu personel) – (motor sarım, kaynak dolgu vs)

Modül F - Ünite Ex Tüm Üniteler (001-010)

Referans Standartlar; IEC 60079-0 - IEC 60079-10-2 - IEC 60079-14 - IEC 60079-19 - IEC 60079-10-1 - IEC 80079-20 - IEC 60079-17 - IEC 60079 Serisi

Patlayıcı ortam sınıflandırması ve tasarımını yorumlama / montaj / bakım / Ayrıntılı Muayene / Patlayıcı ortam sınıflandırması ve tasarımının ayrıntılı bilgisi ve kullanımı / ayrıntılı tasarım bilgisi / ExVD (Doğrulama Dosyası)

Kapsam: Patlayıcı ortamlarda; patlayıcı ortam sınıflandırması ve tasarımını yorumlama / montaj / bakım / Ayrıntılı Muayene / Patlayıcı ortam sınıflandırması ve tasarımının ayrıntılı bilgisi ve kullanımı / ayrıntılı tasarım bilgisi / elde etmek isteyen profesyonel Ex uzmanlarının aldığı eğitimlerdir.

İçeriği:

• Ünite Ex 001-002-003-004-005-006-007-008-009-010

Eğitim Kapsamındaki Personeller:

• Ex Uzmanları

Gerekli emniyet seviyesini korurken, patlayıcı ortamlarda kullanılmak üzere ekipman ve hizmetlerde uluslararası ticareti kolaylaştırmak için hayata geçirilen IECEx  sisteminin hedefleri şöyle sıralanabilir:

• Üreticinin test ve sertifikasyon giderlerini düşürmek.
• Ürünü piyasaya sürme süresini düşürmek.
• Ürün değerlendirme sürecinde uluslararası güveni tesis etmek.
• Ürünler için uluslararası veri tabanı listesi oluşturmak.
• IECEx sertifikası kapsamındaki ekipman ve hizmetlerde uluslararası güvence sağlamak.
• Personel Yeterliliklerinin IECEx Sertifikasyonu (CoPC).

ATEX  ve IECEx  Arasındaki Farkları Oluşturan Unsurlar Nelerdir?

ATEX  - IECEx  farkları arasında en önemlisi yetki alanıdır. ATEX   yetki alanı olarak Avrupa Birliği ülkeleri ve bu birliğe girmeye aday olan ülkeler ile sınırlıdır. Ancak IECEx  uluslararası bir yetki alanına sahiptir ve ülke sınırlaması bulunmamaktadır. Bu nedenle IECEx  sistemine  uymak için sadece standartları karşılamak yeterlidir.

Bir diğer fark ise ATEX ; İlk aşamada gönüllülük esasına bağlı olsa da sonrasında zorunlu hale gelmiş olmasıdır. Ancak IECEx  gönüllülük üzerine kuruludur ve şartların sağlanması yeterlidir.

CoPC (Certificate of Personnel Competency), EFOC  (Ex Facility Orientation Certificate)

IECEx  Ekipman Sertifikası

IECEx  Servis sertifikası

IECEx  yasal bir mevzuat değildir. Bu sebeple herhangi bir yönetmelik kapsamında bağlayıcılığı yoktur. Ancak IECEx  IEC standartlarını referans almaktadır.

IEC 60079-0, IEC 60079 -10-1, IEC 60079-10-2, IEC 60079-14, IEC 60079-17, IEC 60079-19, IEC 80079-36 / -37 standartları IEC standartlarından bazılarıdır.

Ex ekipmanların koruma tipleri bulundukları ortama göre sınıflandırılmıştır. Gaz ve tozlu ortamlarda kullanılacak ekipmanların koruma tipleride değişmektedir.  

Ex ekipmanlara ait temel koruma tipleri, sembolleri ve ilgili standartları aşağıdaki gibidir;

Alevsızdırmaz (d) IEC/EN 60079-1, Arttırılmış güvenlik (e) IEC/EN 60079-7, Kendinden Emniyetli (i) IEC/EN 60079-11, Kapsül içine alma (m) IEC/EN 60079-18, Mahfaza ile koruma (t) IEC/EN 60079-31, Toz doldurma (q) IEC/EN 60079-5 , Yağa daldırma (o)  IEC/EN 60079-6, Kıvılcım çıkarmaz ve sızdırmaz koruma (nR,nC) IEC/EN 60079-15, Basınçlı koruma (p) IEC/EN 60079-2, Optik ışıma ile koruma (op)  IEC/EN 60079-28, Elektrikli olmayan yapısal güvenlik (c), ateşleme kaynaklarının kontrolü (b), sıvıya daldırma (k), Özel Koruma(s) koruma tipi EN/ISO 80079-37.

Patlayıcı ortam ihtiva eden alanlarda kimlerin montaj, tasarım, ekipman seçimi yapabileceği EN 60079-14 standardının 5.5 maddesinde tanımlanmıştır:

“60079-14 5.5 Personel Yetkinliği

Kurulumun tasarımı, Ex Ekipmanının seçimi ve bu standardın kapsadığı montaj sadece çeşitli Koruma Türleri ve kurulum uygulamaları, ilgili kural ve yönetmelikler, genel prensipler, alan sınıflandırması  hakkında eğitim almış kişiler tarafından gerçekleştirilecektir. Kişi(ler)in yetkinliği, üstlenilecek işin türü ile ilgili olacaktır. (bkz. Ek A) ”

Personelin sahip olması gereken yetkinlikler, bilgi ve becerilerin tanımlanması Ek A da belirtildiği üzere aşağıdaki gibidir;

“60079-14 Ek A:

A.1 Kapsam

Ek A, bu standartta atıfta bulunulan kişilerin bilgi, beceri ve yeterliliklerini belirtir.

A.2 Bilgi ve beceriler

A.2.1 Tasarımcılar (tasarım ve seçim)

Tasarımcılar, görevlerini yerine getirmek için gerekli olduğu ölçüde aşağıdakilere sahip olacaklardır:

1. patlamadan korunma ve tehlikeli alan sınıflandırmasının genel ilkelerinin anlaşılması;
2. Koruma Türleri ve işaretlemenin genel ilkeleri hakkında ayrıntılı bilgi;
3. koruma konseptini etkileyen ekipman tasarımının bu yönleri hakkında ayrıntılı bilgi;
4. sertifikaların içeriğinin ve bu standardın ilgili bölümlerinin anlaşılması;
5. üreticinin talimatlarının anlaşılması;
6. ilgili kavramların korunmasının hazırlanması ve kurulumu için pratik becerilerin anlaşılması;
7. patlama koruması ile ilgili olarak çalışma sistemleri ve güvenli izolasyonun önemi hakkında ayrıntılı bilgi;
8. Bu standartta atıfta bulunulan ekipmanın seçiminde ve montajında ​​kullanılacak belirli teknikler hakkında ayrıntılı bilgi;
9. IEC 60079-17'nin muayene ve bakım gereksinimlerine ilişkin genel anlayış.

A.2.2 Elektrikçiler ve teknisyenler (kurulum)

Elektrikçiler ve teknisyenler, görevlerini yerine getirmek için gerekli olduğu ölçüde aşağıdakilere sahip olacaklardır:

1. patlamadan korunmanın genel ilkelerinin anlaşılması;
2. Koruma Türlerinin genel ilkelerinin anlaşılması ve işaretlenmesi;
3. koruma konseptini etkileyen ekipman tasarımının bu yönlerinin anlaşılması;
4. sertifikaların içeriğinin ve bu standardın ilgili bölümlerinin anlaşılması;
5. IEC 60079-17'nin muayene ve bakım gereksinimlerine ilişkin genel anlayış;
6. Bu standartta atıfta bulunulan ekipmanın seçiminde ve montajında ​​kullanılacak belirli tekniklere aşinalık;
7. patlama koruması ile ilgili olarak çalışma sistemleri ve güvenli izolasyonun öneminin anlaşılması.

A.3 Yetkinlikler

A.3.1 Genel

 Yeterlilikler, kişinin dahil olduğu patlamadan korunma tekniklerinin her biri için geçerli olacaktır. Örneğin, bir kişinin yalnızca Ex “i” ekipmanının seçimi ve montajı alanında yetkin olması ve Ex “d” şalt donanımının veya Ex “e” motorlarının seçimi ve montajı konusunda tam olarak yetkin olmaması mümkündür. Bu gibi durumlarda, kişinin yönetimi bunu kendi dokümantasyon sisteminde tanımlayacaktır.

A.3.2 Tasarımcılar

Tasarımcılar, yeterliliklerini gösterebilmeli ve Koruma Türleri ve ilgili ekipman türleri ile ilgili olarak A.2.1'de belirtilen bilgi ve beceri gereksinimlerine ulaştığına dair kanıt sağlayabilmelidir.

Ayrıca aşağıdaki konularda belgesel kanıtlarla yeterliliklerini gösterebileceklerdir:

1. 60079-14 Madde 5'te belirtilen belgelerin üretimi;
2. 60079-14 Madde 5'te tanımlanan şekilde kullanıcıya tasarımcı sertifikalarının üretilmesi;
3. koruma ve ilgili sistemler kavramları için ilgili tasarım detaylarının hazırlanması ve derlenmesi için gerekli pratik beceriler;
4. 60079-14 Madde 5'te tanımlanan şekilde kurulum kayıtlarının güncellenmesi ve üretilmesi.

A.3.3 Elektrikçiler ve teknisyenler

 Elektrikçiler ve teknisyenler, yeterliliklerini gösterebilecek ve Koruma Türleri ve ilgili ekipman türleri ile ilgili olarak A.2.2'de belirtilen bilgi ve beceri gereksinimlerine ulaştıklarına dair kanıt sağlayabileceklerdir.

Ayrıca aşağıdaki konularda belgesel kanıtlarla yeterliliklerini gösterebileceklerdir:

1. 60079-14 Madde 5'teki belgelerin kullanımı;
2. 60079-14 Madde 5'te tanımlandığı gibi kullanıcıya yönelik denetim raporları gibi raporların üretilmesi;
3. ilgili koruma kavramlarının hazırlanması ve kurulması için gerekli pratik beceriler;
4. 60079-14 Madde 5'te tanımlanan kurulum kayıtlarının kullanımı ve üretimi.

A.4 Değerlendirme

Elektrikçilerin, teknisyenlerin ve tasarımcıların yetkinliği, kişinin aşağıdakilere ilişkin yeterli kanıt temelinde doğrulanmalı ve atfedilmelidir:

1. işin kapsamı için gerekli becerilere sahip;
2. belirtilen faaliyetler yelpazesinde yetkin bir şekilde hareket edebilir; ve
3. yeterliliği destekleyen ilgili becerilere sahiptir. ”

Patlayıcı ortam ihtiva eden alanlarda kimlerin muayene ve bakımı yapabileceği EN 60079-17 standardının 4.2 maddesinde tanımlanmıştır:

“60079-17 4.2 Personelin yeterliliği
Bu standart kapsamındaki tesisatların muayenesi ve bakımı, yalnızca, çeşitli koruma tipleri ve kurulum uygulamaları, bu standarttaki kuralları, tesisat için uygulanabilen ilgili milli düzenlemeler / şirket kuralları ve alan sınıflandırmasına ait genel ilkeler hakkında bilgi sahibi olacak şekilde eğitim almış deneyimli personel tarafından yapılmalıdır (bk. Ek B). Bu personele, düzenli olarak uygun sürekli bir eğitim veya kurs verilmelidir. Uygun deneyimin ve alınan eğitimin kanıtı dokümante edilmeli ve hazır bulundurulmalıdır. ”

Eğitim almış deneyimli personelin sahip olması gereken yetkinlikler, bilgi ve becerilerin tanımlanması Ek B da belirtildiği üzere aşağıdaki gibidir;

“Ek B Sorumlu kişilerin, idari görevi olan teknik personelin ve operatörlerin bilgi, beceri ve yetkinlikleri
B.1 Kapsam
Bu ek bu standart ile ilgili kişilerin bilgi, beceri ve yetkinliklerini kapsar.
B.2 Bilgi ve beceriler
B.2.1 Sorumlu kişiler ve idari görevi olan teknik personel
Patlamaya karşı korumalı donanımın bakım ve muayenesindeki proseslerden sorumlu idari görevi olan teknik personel ve sorumlu kişiler en azından aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır.
a) İlgili elektrik mühendisliği hususunda genel bilgi;
b) Patlamaya karşı koruma prensipleri ve teknikleri hususunda uygulama bilgisi;
c) Mühendislik çizimlerini okumak ve değerlendirmek için bilgi ve yetenek;
d) Patlamaya karşı korumayla ilgili, özellikle IEC 60079-10-1, IEC 60079-10-2, IEC 60079-14 ve IEC 60079-19 standartları hususunda bilgi ve çalışma tecrübesi;
e) Denetim prensipleri, dokümantasyon, ölçmenin izlenebilirliği ve ölçme aletlerinin kalibrasyonu dâhil olmak üzere kalite güvencesiyle ilgili temel bilgi. Bu kişiler, muayene ve bakım çalışmalarını gerçekleştiren usta personel ve uzman operatörlerin yönetiminde olmalı ancak uygulama becerileri en azından aşağıdaki Madde B.2.2’de verilen kuralları karşıladığını
doğrulanmadan önce doğrudan çalışmanın içinde olmamalıdırlar.
B.2.2 Operatör / teknisyen (muayene ve bakım)
Operatörler / teknisyenler görevlerini gerçekleştirmek için gerekli olduğu ölçüde aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır:
a) Patlamaya karşı korumayla ilgili genel prensipler hususunda bilgi;
b) Koruma tipleri ve işaretlemeyle ilgili genel prensipler hususunda bilgi;
c) Koruma kavramını etkileyen donanım tasarımı hususunda bilgi;
d) Belgelendirme ve bu standardın ilgili bölümleri hususunda bilgi;
e) Patlamaya karşı korumayla ilgili sistemlerde ve güvenli ayırmada çalışma izni vermenin ilave önemi hususunda bilgi;
f) Bu standartda belirtilen donanımın muayene ve bakımında kullanılacak özel tekniklere aşinalık;
g) IEC 60079-14’te belirtilen seçim ve kurulum kuralları hususunda kapsamlı bilgi;
h) IEC 60079-19’da belirtilen onarım ve iyileştirme kuralları hususunda genel bilgi.
B.3 Yetkinlikler
B.3.1 Genel
Yetkinlikler, kişinin dâhil olduğu patlamaya karşı koruma tekniklerinin her birine uygulanmalıdır. Örneğin: Bir kişinin sadece Ex "i" donanımın muayene ve bakım alanında yetkin olması ve Ex "d" anahtarlama düzeninin veya Ex "e" motorların muayene ve bakımında tam olarak yetkin olmaması mümkün olabilir. Bu gibi durumlarda, bu kişinin yönetimi, kendi dokümantasyon sisteminde bu hususu tanımlamalıdır.
B.3.2 Sorumlu kişiler ve idari görevi olan teknik personel
Sorumlu kişiler ve idari görevi olan teknik personel, yetkinliklerini gösterebilmeli ve kullanılan donanım tipleri ve/veya koruma tipleri ile ilgili olarak Madde B.2.1’de belirtilen bilgi ve beceri kurallarını elde ettiğine dair bir kanıt sağlayabilmelidir.

B.3.3 Operatör/teknisyen
Operatörler/teknisyenler yetkinliklerini gösterebilmeli ve kullanılan donanım tipleri ve/veya koruma tipleri ile ilgili olarak Madde B.2.2’de belirtilen bilgi ve beceri kurallarını elde ettiklerine dair bir kanıt sağlayabilmelidir. Operatörler/teknisyenler, ayrıca aşağıdaki hususlarda belgeye dayalı kanıtlarla yetkinliklerini gösterebilmelidir:
• Bu standartda Madde 4.1’de belirtilen dokümantasyonun kullanımı;
• İlgili koruma kavramlarının muayene ve bakımı için gerekli uygulama becerileri.
B.4 Değerlendirme
Sorumlu kişiler, idari görevi olan teknik personel ve operatörlerin yetkinliği kişinin aşağıdaki özelilklere sahip olduğuna dair yeterli kanıta dayalı olarak 5 yılı aşmayan aralıklarla, doğrulanmalı ve vasıflandırılmalıdır:
a) İşin kapsamı için istenen gerekli becerilere sahip olma,
b) Belirtilen faaliyet alanının tamamında yetkin biçimde davranabilme ve
c) Yetkinliğini destekleyen ilgili bilgi ve kavrayışa sahip olma. ”

ATEX direktifi; Patlayıcı Atmosferler teriminin Fransızca’sı “Atmospheres Explosibles" teriminin baş harflerinden gelen bir kısaltmadır. ATEX direktifi; Patlayıcı ortam direktifi anlamını taşımaktadır. Patlayıcı ortam olarak sınıflandırılmış alanlarda; elektrikli ve elktriksiz ekipmanları güvenli kullanımı easa alan bir Avrupa Birliği direktifidir. ATEX direktifleri ürün güvenliği ve işyeri güvenliği olarak 2’ye ayrılmaktadır.

• ATEX 153 (1999/92/EC) : Çalışanların patlayıcı ortamın tehlikelerinden korunması hakkında yönetmeliği,
• ATEX 114 (2014/34/AB): Muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılan teçhizat ve koruyucu sistemler ile ilgili yönetmeliği yayımlanmıştır. Amaç; muhtemel patlayıcı ortamda kullanılan teçhizatın ve koruyucu sistemlerin güvenli olarak piyasaya arzına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

ATEX 153 Direktifinin nihai amacı patlayıcı ortamların sınıflandırılarak, tesisi güvenli hale getirmek için alınması gereken tüm organizasyonel ve teknik tedbirlerin tanımlanmasını kapsamaktadır.

ATEX 114 direktifi ise exproof (ex ekipman) imalat, seçim ve belgelendirme süreçlerini tanımlayarak ürüne CE işaretinin iliştirilmesi için bir yol haritasıdır.

“Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkındaki Yönetmelik” Ek-2 Madde 1.1 gereğince İşveren, patlayıcı ortam oluşabilen yerlerde çalışanlara, patlamadan korunma konusunda yeterli ve uygun eğitimi sağlamalıdır.

ATEX Eğitim İçeriği aşağıdaki başlıklardan oluşmaktadır;

• ATEX 2014/34/AB direktifi kapsamı ve tanımı,
• ATEX 153 direktifi kapsamı ve tanımı,
• Patlayıcı gaz ve toz ortamlar,
• Patlamanın tanımı,
• Tehlike sınıfına göre gazların ve tozların gruplandırılması,
• Tehlike sınıfına göre sıcaklık kategorileri,
• Patlayıcı ortamlarda grup, bölge(Zone) ve kategori tanımları,
• Gazlar ve tozlar için Tehlikeli Bölge (ZONE) tanımı,
• Tehlikeli Bölgelere (Zone) göre exproof ekipman seçimi,
• ATEX direktiflerine göre işaretleme yapılışı, exproof ekipman etiketi okunması ve tanımlar,
• Ex-proof ekipmanlarda koruma tipleri ve açıklamaları,
• Statik elektrik ve topraklama konuları,
• Patlayıcı ortam ve patlama riskinin değerlendirilmesi
• Patlayıcı ortam oluşturan alanlar ile ilgili görsel ve video ile örneklerinin belirlenmesi
• IEC 60079-14- Elektrikli cihazlar - Patlayıcı ortamlarda kullanılan - bölüm
• 14: Elektriksel tesislerin tasarımı, seçimi ve monte edilmesi
• IEC 60079-17; Patlayıcı gaz ortamlarında kullanılan elektrikli cihazlar bölüm 17-Tehlikeli alanlarda (maden kuyuları dışında) elektrik tesislerinin muayenesi ve bakım Esasları

Eğitim ihtiyacını iki yönlü olarak ele almalıyız. Birincisi PKD yi hazırlayan personel; ikincisi ise patlayıcı ortamda görev yapan personel.

Patlayıcı ortam ihtiva eden alanlardaki personelin eğitim ihtiyacı; “Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkındaki Yönetmelik” Ek-2 Md.1.1 ‘de tanımlanmıştır:

“1.1. Çalışanların eğitimi

İşveren, patlayıcı ortam oluşabilen yerlerde çalışanlara, patlamadan korunma konusunda yeterli ve uygun eğitimi sağlar.”          

Burada bahsedilen “uygun” eğitimlerin de tanımlanması aşağıdaki gibidir;

• Çalışan tüm personele ATEX direktifi kapsamında patlamanın riskleri ve statik elektrik, mekanik kıvılcım gibi tutuşturucu kaynakların bertaraf yöntemleri
• Exproof (ex ekipman) ekipman seçim ve montajı yapan personele EN 60079-14 standardı kapsamındaki uygun eğitim
• Exproof (ex ekipman) muayenesi ve bakımı yapan personele EN 60079-17 standardı kapsamındaki uygun eğitim
• Exproof (ex ekipman) tamir ve onarımı yapan personele EN 60079-19 standardı kapsamındaki uygun eğitim

Bu eğitimleri aşağıda tanımlanan personelin alması gerekmektedir.

• İşetmeden sorumlu kişiler,
• İşletmede çalışan Beyaz Yaka ve Mavi Yakalar,
• Elektrik/Enstrüman/Mekanik Bakım grubu
• İSG uzmanları
• Taşeronlar
• Patlayıcı ortamda çalışan tüm personeller
• Denetçiler
• Mühendisler

PKD hazırlayan personelin alması gereken ve IECEx Eğitim şemasında tanımlanan Unite 001 ve Unite 002 eğitimlerini;

• Proses bilgisine sahip mühendis veya alanında ilgili İSG uzmanı olan teknik personel
• İşletmenin çalışanı olan ve patlayıcı ortam oluşan alanlarda çalışan personel
• Daha öncesinde Patlamadan Korunma Dokümanı (PKD) hazırlayan veya hazırlanmasında görev almış teknik personel

ATEX eğitimi; katılımcılara patlayıcı ortamın nasıl oluştuğu, patlamanın nasıl olduğu ve koruma tiplerinin temel gerekliliklerini tanımlar. Aynı zamanda tutuşma kaynaklarının tanıtılması, kimyasalların yanıcılık özelliklerinin belirtilmesi ve ex ekipmanların tesis ve tasarımının uygunluğu hakkında bilgi vermeyi hedefler.

Patlayıcı ortamda kullanılan ex ekipmanda yapılacak olan küçük bir hata dahi ortamı patlatmaya sebep olabilir. Bu tür kazaların önüne geçebilmek ve güvenli çalışmanın sağlanması için ; personelin uygun patlayıcı ortam güvenlik bilgisi ve nitelikli teknik önlemlerin alınması gerekmektedir. ATEX eğitim programı IEC tarafından yayınlanan IEC 60079'a dayanmaktadır.

• IECEx CoPC (Certificate of Personnel Competency) sertifikası; IECEx tarafından yetkilendirilen firmalar tarafından düzenlenecek olan ve uluslararası geçerliliği olan IECEx CoCP Eğitimi sonucu yetkinlik sınavına giren personele verilecek olan belgedir.
• ATEX 114 (2014/34/AB): Muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılan teçhizat ve koruyucu sistemler ile ilgili yönetmeliği yayımlanmıştır. Amaç; muhtemel patlayıcı ortamda kullanılan teçhizatın ve koruyucu sistemlerin güvenli olarak piyasaya arzına ilişkin usul ve esasları belirlemektir. Bu kapsamda üreticiler üretmiş oldukları ürünleri ATEX ürün güvenliği standartları kapsamında tasarımlar ve üretmiş oldukları ekipmana Onaylanmış Kuruluşlar vasıtası ile ATEX sertifikası verilir.

ATEX direktifleri ürün güvenliği ve işyeri güvenliği olarak 2’ye ayrılmaktadır.

• ATEX 153 (1999/92/EC) : Çalışanların patlayıcı ortamın tehlikelerinden korunması hakkında yönetmeliği,
• ATEX 114 (2014/34/AB): Muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılan teçhizat ve koruyucu sistemler ile ilgili yönetmeliği yayımlanmıştır. Amaç; muhtemel patlayıcı ortamda kullanılan teçhizatın ve koruyucu sistemlerin güvenli olarak piyasaya arzına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.